Jednym z najważniejszych wskaźników makroekonomicznych jest wskaźnik inflacji. Czym jest inflacja i jaki ma ona wpływ na finanse państwa oraz na tempo wzrostu gospodarczego?
Pojęcie inflacji
Inflacja jest definiowana jako wzrost średniego poziomu cen dóbr i usług konsumpcyjnych w określonym czasie. W praktyce, pod pojęciem inflacji rozumie się tempo wzrostu wartości rynkowej pieniądza. Wraz z upływem czasu generalnie maleje siła nabywcza pieniądza w danym kraju. Tempo tego zjawiska określane jest w postaci procentowej jako inflacja. Najprościej inflację można określić jako proces wzrostu ogólnego poziomu cen w kraju.
Przeciwieństwem inflacji jest deflacja, oznaczająca spadek średniego poziomu cen dóbr i usług konsumpcyjnych. Wbrew pozorom, zjawisko deflacji nie jest korzystne dla gospodarki krajowej. Lepiej jest utrzymywać niski, ale stabilny poziom inflacji, niż dopuszczać do powstania deflacji w kraju. Obecnie ze zjawiskiem deflacji zmaga się Szwajcaria, gdzie siła nabywcza franków szwajcarskich w ostatnim czasie wzrastała.
Niewielka inflacja wpływa na renegocjowanie realnej wartości niektórych cen i płac, wpływa na pobudzenie wzrostu gospodarczego oraz na efektywne oszczędzanie na depozytach bankowych.
Skąd bierze się inflacja?
Inflacja jest zjawiskiem dotyczącym w praktyce wszystkich krajów na świecie. Odczuwa ją każdy konsument, ale nie każdy potrafi wyjaśnić, skąd właściwie bierze się wzrost cen dóbr i usług konsumpcyjnych. Inflacja pojawia się w momencie nadmiernego zwiększania się podaży pieniądza poprzez emisję lub kreację pieniądza – przez bank centralny lub banki komercyjne. Inflacja rośnie wraz ze wzrostem kosztów produkcji dóbr i usług, zwłaszcza, jeśli wzrost ten był niespodziewany i trudny do przewidzenia. Poziom inflacji powiązany jest proporcjonalnie ze wzrostem zagregowanego popytu w gospodarce. Jeśli finanse państwowe są niezbilansowane, czyli wydatki przewyższają wpływy, niechybnie pojawi się inflacja, podobnie jak przy przeinwestowaniu gospodarki. Im bardziej państwo ingeruje w politykę monetarną kraju, tym większa może być inflacja. Jak widać, przyczyn powstawania inflacji może być bardzo dużo.
Skutki inflacji
Wysoka inflacja prowadzi do nadmiernego wzrostu cen produktów i usług konsumpcyjnych i do zubożenia społeczeństwa. Może wywołać realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności. Względnie zmniejszają się przy tym dochody nominalne pracowników. Inflacja powoduje, że jedni producenci zaczynają zarabiać coraz więcej, oferując tańsze zamienniki popularnych produktów, a inni zarabiają coraz mniej. Rośnie też skłonność obywateli do inwestowania pieniędzy w dobra, których ogólna wartość w czasie nie maleje – np. w metale szlachetne.
Wysokość inflacji w Polsce
W 2013 roku według szacunków GUS inflacja w Polsce wyniosła zaledwie 0,8%, wobec inflacji w wysokości 3,7% w 2012 roku. Od ponad 10 lat w Polsce wciąż utrzymuje się inflacja pełzająca, tj. nieprzekraczająca poziomu 5% rocznie. Ze zjawiskiem tzw. hiperinflacji mieliśmy do czynienia m.in. w 1990 roku, kiedy inflacja w Polsce osiągnęła rekordowy poziom 585,8%. Była ona spowodowana przede wszystkim zmianami strukturalnymi i gospodarczymi, w wyniku reform ustalanych w 1989 roku przy „Okrągłym Stole”. Wprowadzono wówczas zasadę waloryzowania wynagrodzeń o wartość inflacji.
